Download EL VERBO LATINO IV. Formas derivadas del tema de - OCW-UV

Document related concepts
Transcript
FORMAS DERIVADAS DEL TEMA DE SUPINO
-1
1. SUPINO
2. PARTICIPIO DE PERFECTO PASIVO
3. PARTICIPIO DE FUTURO ACTIVO
4. TEXTOS
IES BENICALAP (Valencia)
Elena Gallardo Paúls. Curso 2009-10
LATÍN I
EL VERBO LATINO IV
FORMAS DERIVADAS DEL TEMA DE SUPINO
-1
1. EL SUPINO
EL SUPINO es un sustantivo verbal de estructura idéntica a la de los nombres de acción en –tus o –
sus, pero fosilizado y con declinación (por la 4ª) incompleta: fue incorporado secundariamente al
sistema del verbo.
Su uso es muy limitado y sólo presenta dos casos:
a. ACUSATIVO: acaba en –tum o en –sum, y traduce “a/ para” + infinitivo. Depende de verbos de
movimiento e indica la dirección de la acción verbal y, por tanto, su objetivo o finalidad.
Ire dormitum “ ir a dormir”
Legatos mittunt auxilium rogatum “envian embajadores para pedir auxlio”
A partir de expresiones com verbos de movimiento, se extiende el valor de finalidad a otros
usos:
Dare nuptum
“dar en matrimonio” (< “dar para casar”)
Dare venum
“poner a la venta” (< “dar para vender”)
DATIVO-ABLATIVO: acaba en –tu o –su, y traduce “de” + infinitivo. Acompaña a determinados
verbos o adjetivos que tienen el sentido de posibilidad, agrado..., y a los indeclinables fas, nefas.
Suele puede aparecer con verbos que significan acción de los sentidos o del entendimiento:
Facilis dictu
“fácil de decir”
Rem visu pulchram
“una cosa hermosa de ver”
[El supino del verbo fari (“hablar”) es fatu.]
IES BENICALAP (Valencia)
Elena Gallardo Paúls. Curso 2009-10
LATÍN I
EL VERBO LATINO IV
FORMAS DERIVADAS DEL TEMA DE SUPINO
-1
2. PARTICIPIO DE PERFECTO PASIVO
El participio de perfecto mantiene una estructura idéntica a los adjetivos del primer grupo tipo bonus, a, -um.
Se forma añadiendo al tema de supino del verbo las mismas terminaciones, y, por tanto, declina por
las declinaciones primera (el femenino) y segunda (el masculino y el neutro):
Supino
VERBO
Tema de
supino
Participio de
perfecto
TRADUCCIÓN
Laudo, laudavi, laudatum (1ª)
LAUDATUM
Laudat-
Laudatus, -a, -um
“alabado/a”
Moneo, monui, monitum (2ª)
MONITUM
Monit-
Monitus, -a,-um
“recordado/a”
Dico, dixi, dictum (3ª)
DICTUM
Dict-
Dictus, -a, -um
“dicho/a”
Audio, audivi, auditum (4ª)
AUDITUM
Audit-
Auditus,-a,-um
“oído/a”
Capio, cepi, captum(5ª)
CAPTUM
Capt-
Captus,-a,-um
“cogido/a”
PARTICIPIO
MORFOLOGÍA
PERFECTO
Tema de supino +us, a, um
AMATUS, A, UM
(decl. como bonus, a, um)
VALOR
-acción o estado en
desarrollo anterior a
la acción del verbo
principal
TRADUCCIÓN
-participio
español: amado
-sirve para formar los
tiempos compuestos
de la voz pasiva
El participio de perfecto seguido del auxiliar “esse” (o “fuisse”) constituye el infinitivo de perfecto
pasivo: amatum, -am, um esse “ haber sido amado”.
IES BENICALAP (Valencia)
Elena Gallardo Paúls. Curso 2009-10
LATÍN I
EL VERBO LATINO IV
FORMAS DERIVADAS DEL TEMA DE SUPINO
-1
3. PARTICIPIO DE FUTURO ACTIVO
El participio de futuro activo –urus, se forma a partir del tema de supino y es declinable como
todos los participios.
Todos los verbos regulares tienen esta forma verbal que no se ha mantenido en las lenguas
romances, por lo que para traducirlo es necesario recurrir a una perífrasis
PARTICIPIO
FUTURO
ACTIVO
MORFOLOGÍA
-tema de supino + ur+ us, a, um
AMATURUS, A, UM
(decl. como bonus, a, um)
VALOR
TRADUCCIÓN
-acción o estado en
desarrollo posterior a
la acción del verbo
principal
-or de relativo en
tiempo futuro:
que amará
que va a amar
-Obligación:
Teniendo que amar
Los verbos deponentes también forman el participio en –urus:
-Profecturus, -a, um
“que va a partir”, “teniendo que partir”
El participio de futuro –urus se usa para formar el infinitivo de futuro activo, añadiéndole el
auxiliar “esse” (o “fuisse”). También se usa para formar la conjugación perifrástica activa.
CONJUGACIÓN PERIFRÁSTICA ACTIVA
• Participio futuro activo + verbo sum
-amaturus sum
“voy a amar”
-amatura eram
“iba a amar”
-amaturus ero
“iré a amar”
-amatura sim
“vaya a amar”
-amaturus essem
“fuera a amar”
-amatura fui
“fui a amar”
• El valor fundamental del participio futuro activo es el de indicar la intención o fin.
IES BENICALAP (Valencia)
Elena Gallardo Paúls. Curso 2009-10
LATÍN I
EL VERBO LATINO IV
FORMAS DERIVADAS DEL TEMA DE SUPINO
-1
4. TEXTOS
-Senatu dimisso, domum reductus est ad vesperum a patribus conscriptis (Cic. De amic. 1)
-Ipse, mea legens sic afficior ut Catonem loqui existimem (Cic. De amic 4)
-Sed ubi ex praecepto tempus visum [est], paratis compositique omnibus, ad locum pergit.(Sal.
Bell.Iug. XCIV, 1)
-Dein tamen, ut aetati concederet, fatigatus a fratre, vix in partem alteram transductus est (Sal.
Bell. Iug. XI, 4)
-Sed ubi res ad certamen venit, victus ex proelio profugit in provinciam ac deinde Romam
contendit (Sal. Bell.Iug XIII, 4)
-Evit sermonem Laeli de amicitia habitum ab illo secum (Cic. De amic. I)
-Nihil dictu signum ausi (Tito Livio)
- Cari sunt parentes, cari liberi, propinqui, familiares, sed omnes omnium caritates patria una
complexa est, pro qua quis bonus dubitet mortem oppetere, si ei sit profuturus? (cic. De officiis, I,
57)
-Quo de genere mortis difficile dictu est (Cic.De amic.13)
- Sed ea cuncta Romanis ex tenebris et editioribus locis facilia visu magnoque hortamento erant.
(Sal. Bell.Iug. XCVIII, 7)
- Igitur, perterritis ac dubitantibus ceteris, Caius Cornelius eques Romanus et cum eo Lucius
Vargunteius senator constituere ea nocte pauta post cum armatis hominibus, sicuti salutatum,
introire ad Ciceronem ac de inproviso domi suae inparatum confodere. (Sal. Cat. 28,1)
- Bellum scripturus sum, quod populus Romanus cum Iugurtha rege Numidarum gessit (Sal. Bell.
Iug. 5)
-Igitur in locum ambobus placitum exercitus conveniunt. (Sal. Bell. Iug. 81).
-Mihi quidem certe vir abundans bellicis laudibus, Cn. Pompeius, multis audientibus, hoc tribuit,
ut diceret frustra se triumphum tertium deportaturum fuisse, nisi meo in rem publicam beneficio
ubi triumpharet esset habiturus. (Cic. De officiis, I, 78)
- Imperator postquam de regum societate cognovit, non temere neque, uti saepe iam victo
Iugurtha consueuerat, omnibus locis pugnandi copiam facit. (Sal. Bell. Iug. 82)
-Equidem et Platonem existimo si genus forense dicendi tractare voluisset, gravissime et
copiosissime potuisse dicere et Demosthenem si illa, quae a Platone didicerat, tenuisset et
pronuntiare voluisset, ornate splendideque facere potuisse; eodemque modo de Aristotele et
Isocrate iudico, quorum uterque suo studio delectatus contempsit alterum (Cic. De officiis, I, 4)
IES BENICALAP (Valencia)
Elena Gallardo Paúls. Curso 2009-10
LATÍN I
EL VERBO LATINO IV