Download Presentación de PowerPoint

Document related concepts
no text concepts found
Transcript
MANEIG DE LES ÚLCERES
PER PRESSIÓ
Elvira Hernández Martínez-Esparza
DUI. Plataforma Geriàtrica Comunitaria Equip de suport i atenció a
Residències Geriàtriques. EAR. MUTUAM.
Doctorando en Ciencias Enfermería. Univ. de Alicante.
Línea de Investigación epidemiología, prevención y tratamiento de H. Crónicas
22è Curs de Formació Mèdica Continuada
en Gerontología Clínica I Cures Pal·liatives.
2010-2011
REFLEXIONES
1.
No es un problema menor:
–
–
–
–
2.
Abordaje del anciano con upp:
–
–
–
3.
Consta en los informes de alta del hospital?
No son
Consta en la historia de A.P?
importantes??
Se incluye en la anmnesis?
No se pueden prevenir: “implícito en ciertas
intervenciones”- “es normal que se ulceren”: “proceso
banal, fatal, inevitable y silente”
Son crónicas = “no tienen cura”
Utilización de apósitos= muy caro. No evidencias?
Centrar la atención únicamente en la lesión, no en el
resto de cuidados
Abordaje integral = Multidisciplinar?
22è Curs de Formació Mèdica Continuada
en Gerontología Clínica I Cures Pal·liatives.
2010-2011
UPP INTRODUCCIÓN
•Proceso de cicatrización de herida
crónica/úlcera
•Clasificación etiológica
•Etiopatogenia upp
•Factores de riesgo
•Estadíos upp
•Epidemiología y consecuencias
22è Curs de Formació Mèdica Continuada
en Gerontología Clínica I Cures Pal·liatives.
2010-2011
HERIDA AGUDA: Proceso normal de la cicatrización
Tiempo
HERIDA CRÓNICA
Proceso alterado
Formación de tejido no viable de forma continuada
favorecido por los componentes del exudado crónico
que afecta sobre el tejido del lecho
Gran actividad de los
Macrófagos
Fagocitando celulas de
deshecho y bacterias
Secretan factores de
crecimiento y citoquinas,
induciendo la migración y
proliferación de fibroblastos,
células endoteliales y
queratinocitos
Baja actividad de los
macrofago
Altos niveles de citoquinas
proinflamatorias
Altos niveles de proteasas
Baja respuesta de los
Fibroblastos a los Factores
de crecimiento.
22è Curs de Formació Mèdica Continuada
en Gerontología Clínica I Cures Pal·liatives.
2010-2011
PROCESO DE REPARACIÓN
TISULAR
Hemostasia
Inflamatoria
Proliferación
Maduración
22è Curs de Formació Mèdica Continuada
en Gerontología Clínica I Cures Pal·liatives.
2010-2011
CLASIFICACIÓN ETIOLÓGICA
ÚLCERA POR PRESIÓ
PRESIÓN
ÚLCERA VENOSA
LESIÓ
LESIÓN INCONTINENCIA
ÚLCERA DIABÉ
DIABÉTICA
ÚLCERA ARTERIAL
22è Curs de Formació Mèdica Continuada
en Gerontología Clínica I Cures Pal·liatives.
2010-2011
ÚLCERA POR PRESIÓN: UPP
Etiopatogenia
Son consecuencia del aplastamiento de los
tejidos entre dos planos:
• El propio individuo
(plano óseo)
• Otro externo a él
(sillón, cama..)
22è Curs de Formació Mèdica Continuada
en Gerontología Clínica I Cures Pal·liatives.
2010-2011
ETIOPATOGENIA
•
•
•
•
Presión directa
Fuerzas de fricción
Fuerzas tangenciales o de cizalla
La humedad
22è Curs de Formació Mèdica Continuada
en Gerontología Clínica I Cures Pal·liatives.
2010-2011
INCONTINENCIA Y UPP
Características:
UPP:
• existe P y cizalla
• Sobre prominencias óseas
• Limitadas: bordes
distinguibles
• Puede haber necrosis
LESIONES POR HUMEDAD:
• existe humedad
• En pliegues, surco anal,
enrojecimiento perianal
• No necrosis
• Bordes irregulares o
difusos
22è Curs de Formació Mèdica Continuada
en Gerontología Clínica I Cures Pal·liatives.
2010-2011
UPP INTRODUCCIÓN
•Definición y proceso de cicatrización de
herida crónica/úlcera
•Clasificación etiológica
•Etiopatogenia upp
•Factores de riesgo
•Estadíos upp Epidemiología y
consecuencias
22è Curs de Formació Mèdica Continuada
en Gerontología Clínica I Cures Pal·liatives.
2010-2011
Esquema conceptual Braden-Bergstrom
22è Curs de Formació Mèdica Continuada
en Gerontología Clínica I Cures Pal·liatives.
2010-2011
FACTORES DE RIESGO UPP
•
•
•
•
•
•
•
Edad avanzada
Disminución de la sensibilidad y movilidad
Deficiencias nutricionales
Fármacos
Trastornos en transporte de O2
Procesos patológicos
Vasoconstricción periférica
22è Curs de Formació Mèdica Continuada
en Gerontología Clínica I Cures Pal·liatives.
2010-2011
CLASIFICACIÓN-ESTADIAJE UPP
Estadío I
Estadío III
Estadío II
Estadío IV_______
22è Curs de Formació Mèdica Continuada
en Gerontología Clínica I Cures Pal·liatives.
2010-2011
UPP INTRODUCCIÓN
•Definición y proceso de cicatrización de
herida crónica/úlcera
•Clasificación etiológica
•Etiopatogenia upp
•Factores de riesgo
•Estadíos upp
•Epidemiología y consecuencias
22è Curs de Formació Mèdica Continuada
en Gerontología Clínica I Cures Pal·liatives.
2010-2011
DIMENSIONES DEL PROBLEMA
•No
•El
es un problema menor
95% son evitables
•Problemas
•1€
legales
en prevención: 50€ en tratamiento
22è Curs de Formació Mèdica Continuada
en Gerontología Clínica I Cures Pal·liatives.
2010-2011
NO ES UN PROBLEMA MENOR
datos epidemiológicos upp
Último Estudio Nacional de Prevalencia de upp en España*
2005 (GNEAUPP):
– AP: 3,73% en atención domiciliaria
– Hospitales: 8,24%
– Centros sociosanitarios: 6,10%.
– Un 22,7% de estas lesiones son recurrentes.
80.000 personas/dia: atendidas por upp en los ≠ niveles
asistenciales
*Soldevilla JJ, y col. 2º Estudio Nacional de Prevalencia de Úlceras por
Presión en España, 2005. Epidemiología y variables definitorias de las
lesiones y de los pacientes. Gerokomos 2006;17(3):154-72
Concordancia con 1er estudio de prevalencia upp en
España 2001
22è Curs de Formació Mèdica Continuada
en Gerontología Clínica I Cures Pal·liatives.
2010-2011
Locacizaciones más frecuentes upp
•
•
•
•
•
•
•
•
Sacro: 526
Talón: 423
Trocánter: 263
Maleolo: 98
Glúteo: 77
Pie: 71
Espalda: 34
Pierna: 33
•
•
•
•
•
•
•
•
Isquion: 29
Codo: 27
Escápula: 17
Ocipital: 14
Rodilla: 14
Coxis: 11
Cresta iliaca: 11
Oreja:8
22è Curs de Formació Mèdica Continuada
en Gerontología Clínica I Cures Pal·liatives.
GNEAUPP Nov. 2001- Abril 2002
2010-2011
NO ES UN PROBLEMA MENOR
consecuencias socio-sanitarias upp
Morbimortalidad asociada importante:
•La presencia de upp: riesgo de muerte de 2 a 4 veces
superior a no presentar upp en personas de edad
avanzada* y en pacientes en cuidados intensivos**.
*Thomas DR y col. Hospital-acquired pressure ulcers and risk of death.J Am Geriatric
Soc.1996; 44(12): 1435-1440
**Clough NP. The cost of pressure area management in an intensive care unit. J Wound Care.
1994; 3:33-35
En España, por cada 100.000 defunciones: más de 165
son o están relacionadas con el hecho de padecer upp*.
Mortalidad directa atribuible: 600 pacientes anuales*.
*Verdú J y col. Análisis y evolución de la mortalidad por úlceras por presión en España.
Periodo 1987-1999. Gerokomos 2003;14(4):212-226
22è Curs de Formació Mèdica Continuada
en Gerontología Clínica I Cures Pal·liatives.
2010-2011
NO ES UN PROBLEMA MENOR
consecuencias económicas upp
Importante consumo de recursos para el sistema de
salud tanto humanos como materiales
• prolongan la estancia hospitalaria
• responsables importantes costes sociales y sanitarios*
•
**Tsokos M; Heinemann A; Püschel K. Pressure sores: epidemiology, medico-legal implications
and foresic argumentation concerning causality. Int J Legal Med 2000; 113:283-287
El coste de tratar las upp en España: ronda cifras que
superan el 5% del gasto sanitario anual de nuestro
país**.
•
*Posnett J y col. Una aproximación al impacto del coste económico del tratamiento de úlceras
por presión en España. En: Epidemiología, coste y repercusiones legales de las úlceras por
presión en España, años 2005-2006. ISBN: 978-84-611-6991-7
22è Curs de Formació Mèdica Continuada
en Gerontología Clínica I Cures Pal·liatives.
2010-2011
NO ES UN PROBLEMA MENOR
consecuencias económicas upp
Coste por episodio-paciente
Grado I
211€
Grado II
5600€
Grado III
11000€
Grado IV
16600€
*Posnett J y col. Una aproximación al impacto del coste económico del tratamiento de úlceras
por presión en España. En: Epidemiología, coste y repercusiones legales de las úlceras por
presión en España, años 2005-2006. ISBN: 978-84-611-6991-7
22è Curs de Formació Mèdica Continuada
en Gerontología Clínica I Cures Pal·liatives.
2010-2011
EL 95% DE LAS UPP SON EVITABLES*
con los cuidados adecuados
*Waterlow J. Pressure sore prevention manual. Newtons, Curland, Taunton. 1995
95% U.P.P
EVITABLES
PREVENCION
COSTE
22è Curs de Formació Mèdica Continuada
en Gerontología Clínica I Cures Pal·liatives.
2010-2011
BENEFICIO
PROBLEMAS LEGALES DE LAS UPP
Al tratarse de un problema de salud evitable, injustificado
accidente:
–Los
profesionales responsables del cuidado
–Las instituciones sanitarias y socio-sanitarias
Responder ante la justicia por negligencia clínica
En España: 2 sentencias:
se condena a la Administración por falta de recursos
hospitalarios suficientes “de tipo mecánico y profesional”
Considera negligencia no disponer de protocolo de
prevención
*Soldevilla y col. Aspectos legales relacionados con las úlceras por presión. Gerokomos
2006;17(4):203-224
…
22è Curs de Formació Mèdica Continuada
en Gerontología Clínica I Cures Pal·liatives.
2010-2011
REFLEXIONES
1.
Dimensiones del problema:
–
–
–
2.
Abordaje del anciano con upp:
–
–
–
3.
No consta en los informes de alta del hospital No son
importantes??
No consta en la historia de A.P.
No se pueden prevenir: Son consideradas como algo
implícito en ciertas intervenciones: “es normal que se
ulceren”
Son crónicas = “no tienen cura”
Utilización de apósitos= muy caro. No evidencias?
Centrar la atención únicamente en la lesión, no en el resto de
cuidados
Abordaje integral = Multidisciplinar
22è Curs de Formació Mèdica Continuada
en Gerontología Clínica I Cures Pal·liatives.
2010-2011
SOCIEDADES Y PÁGINAS DE
INTERÉS
GNEAUPP: Grupo Nacional para el Estudio y
Asesoramiento de las UPP y otras heridas crónicas:
www.gneaupp.org
•
•EPUAP
•EWMA
•SEHER
22è Curs de Formació Mèdica Continuada
en Gerontología Clínica I Cures Pal·liatives.
2010-2011
BIBLIOGRAFIA
•Documentos
de consenso
•GPC
•Guías
rápidas de actuación
22è Curs de Formació Mèdica Continuada
en Gerontología Clínica I Cures Pal·liatives.
2010-2011
EVIDENCIA: DIFICULTAD
METODOLÓGICA
•Dificultad
generación evidencias de máxima solidez:
ensayos clínicos con asignación aleatoria:
–Las upp: problema multifactorial
–Controlar gran cantidad de variables en la práctica
•La mayoría de estudios comparan los primeros productos
de CAH con la tradicional: HCL & gasa
–No nuevos estudios: se considera alternativa superada
–Falacia metodológica
•Evidencias en apósitos: no es posible generalizar por
familias, porque la composición, estructura difieren
•Investigación: soportada económicamente por la industria
22è Curs de Formació Mèdica Continuada
en Gerontología Clínica I Cures Pal·liatives.
2010-2011
ABORDAJE MULTIDISCIPLINAR
•
No centrar los cuidados en la úlcera
*
22è Curs de Formació Mèdica Continuada
en Gerontología Clínica I Cures Pal·liatives.
2010-2011
Valoración
Cuidados
generales
Control o alivio
de la CAUSA
Cuidados de
la lesión
22è Curs de Formació Mèdica Continuada
en Gerontología Clínica I Cures Pal·liatives.
2010-2011
Valoració
Valoración inicial
1.1.VALORACION INICIAL DEL
PACIENTE
HISTORIA COMPLETA
Factores de riesgo de c/ tipo de úlceras
Factores afectan al p. de cicatrización*
Fármacos
Valoración nutricional
Exploración física: pulsos
Hábitos y estado de higiene
EVRUPP*
•
22è Curs de Formació Mèdica Continuada
en Gerontología Clínica I Cures Pal·liatives.
2010-2011
Valoració
Valoración inicial
FACTORES QUE AFECTAN AL P.
DE CICATRIZACIÓN
•
•
Edad avanzada
Fármacos
22è Curs de Formació Mèdica Continuada
en Gerontología Clínica I Cures Pal·liatives.
2010-2011
VALORACION DEL RIESGO: EVRUPP
• ESCALAS :
• ESCALA DE : NORTON
• ESCALA DE : BRADEN
• ESCALA DE : EMINA
22è Curs de Formació Mèdica Continuada
en Gerontología Clínica I Cures Pal·liatives.
2010-2011
Valoració
Valoración inicial
VALORACIÓN NUTRICIONAL
PARÁMETROS BIOQUÍMICOS
DESNUTRICIÓ
DESNUTRICIÓN
Valores
normales
Ligera
Moderada
Severa
De 3,5 a 5
2,8 a 3,4
2,1 a 2,7
< 2,1 g/100ml
g/100ml
g/100ml
g/100ml
10-15
l5-9
mg/100ml
mg/100ml
mg/100ml
Transferrina
sérica
De 200 a
400
150-200
100-149
<100
mg/100ml
mg/100ml
mg/100ml
Recuento
linfocitario
De 4500 a
De 1200 a 1500 De 800 a 1199
22è
Curs
de
Formació
Mèdica
Continuada
3
11000
millones/
mm
millones/
mm3
3
en Gerontología
Clínica I Cures Pal·liatives.
millones/mm
2010-2011
Albúmina
Prealbúmina De 16 a 30
<5 mg/100ml
mg/100ml
<800
millones/mm3
Valoració
Valoración inicial
VALORACIÓN NUTRICIONAL
MEDIDAS ANTROPOMÉTRICAS
DESNUTRICIÓ
DESNUTRICIÓN
Normal
% de
pérdida
de peso
Peso
habitual
Ligera
Moderada Severa
<5% en 1
mes
<10% en 3
meses
5% en 1
mes
10% en 3
meses
Peso
actual/
peso
habitual X -Distancia talón rodilla
100
-Perímetro braquial
-Pliegue subescapular
>5% en 1
mes
>10% en 3
meses
< 75%
-Circunferencia del muslo
-Pliegue tricipital
22è Curs de Formació Mèdica Continuada
en Gerontología Clínica I Cures Pal·liatives.
2010-2011
VALORACIÓN
DE LA LESIÓN
•MÍNIMO UNA VEZ A LA
SEMANA
22è Curs de Formació Mèdica Continuada
en Gerontología Clínica I Cures Pal·liatives.
2010-2011
Valoración
Cuidados
generales
Control o alivio
de la CAUSA
Cuidados de
la lesión
22è Curs de Formació Mèdica Continuada
en Gerontología Clínica I Cures Pal·liatives.
2010-2011
¡Qué no me
presionen
más!
¡Quiero que
me
compriman!
ÚLCERA POR PRESIÓN
ÚLCERA VENOSA
¡Más
riego,
más O2!
Control
metabólico
ÚLCERA DIABÉTICA
ÚLCERA ARTERIAL
22è Curs de Formació Mèdica Continuada
en Gerontología Clínica I Cures Pal·liatives.
2010-2011
ALIVIO DE LA PRESIÓN: UPP
1. Plan de movilización del paciente
2. Superficies Especiales para el Manejo de
la Presión (SEMP)
3. Técnicas de posición y Cambios posturales
4. Protección local ante la presión
22è Curs de Formació Mèdica Continuada
en Gerontología Clínica I Cures Pal·liatives.
2010-2011
2- TÉCNICAS DE POSICIÓN
CON EL PACIENTE SENTADO
Si upp sobre superficie de asiento:
–
Evitar posición sentado
Excepcional : periodo limitado si se
garantiza el alivio de la presión
Variar posición c/hora: cambios posturales
o pulsiones
Si no fuera posible: enviar a la cama
–
22è Curs de Formació Mèdica Continuada
en Gerontología Clínica I Cures Pal·liatives.
2010-2011
CASO ALIVIO DE LA PRESIÓN
UPP SACRA
•1ª visita
•Tras 7 días
Reduciendo el tiempo de sedestación
de 9 h a 2h diarias
22è Curs de Formació Mèdica Continuada
en Gerontología Clínica I Cures Pal·liatives.
2010-2011
¡¡¡ALARMA!!!
22è Curs de Formació Mèdica Continuada
en Gerontología Clínica I Cures Pal·liatives.
2010-2011
UPP
2- TÉCNICAS DE POSICIÓN
CON EL PACIENTE ENCAMADO
Los individuos encamados NO deben apoyar
sobre la/s UPP
Si no fuera posible…. (Ejem: Poliulcerados)
disminuir el tiempo de exposición a la presión:
–
Mayor frecuencia de cambios posturales
–
Superficies especiales de apoyo
22è Curs de Formació Mèdica Continuada
en Gerontología Clínica I Cures Pal·liatives.
2010-2011
2- SEMP
• Cualquier superficie que presente
propiedades de reducción o alivio de la
presión
• Según necesidades del paciente
• Que aumente la superficie de
apoyo
•No sustituyen a los cambios posturales
ni al resto de cuidados
22è Curs de Formació Mèdica Continuada
en Gerontología Clínica I Cures Pal·liatives.
2010-2011
UPP
2- SEMP
CRITERIOS PARA LA ASIGNACIÓN DE UNA SEMP
Riesgo de desarrollar UPP según escala
de Braden
Bajo riesgo
Sistemas estáticos.
Estadío de las UPP
Estadío I
Sistemas estáticos.
Estadío II
Colchonetas alternantes
de celdas pequeñas o
medianas.
Estadío III
Colchonetas alternantes
de celdas medianas o
colchones dinámicos de
reemplazo.
De bajo a medio
riesgo
Colchón estático o
colchoneta alternante de
celdas pequeñas.
Medio riesgo
Colchonetas alternantes
de celdas pequeñas o
medianas.
De medio a alto
riesgo
Colchonetas alternantes
de celdas medianas o
colchones de celdas
grandes.
Estadío IV
Colchones dinámicos de
reemplazo o camas
fluidificadas.
Alto riesgo
Colchones dinámicos de
celdas grandes. Camas
fluidificadas.
Pacientes
multiulcerados
Colchones dinámicos de
reemplazo o camas
fluidificadas.
22è Curs de Formació Mèdica Continuada
en Gerontología Clínica I Cures Pal·liatives.
2010-2011
2- SEMP
UPP
SUPERFICIES ESTÁTICAS
(pacientes de riesgo bajo)
SUPERFICIES DINÁMICAS
(pacientes de riesgo medio y
alto)
Sobrecolchones-cojines
estáticos de aire.
Colchonetas-cojines de
agua.
Colchonetas-cojines de fibra.
Colchonetas de espuma.
Colchones látex.
Colchones-cojines
viscoelásticos.
Colchonetas-cojines
alternantes de aire en celdas o
tubos.
Colchón alternante de aire.
Camas y colchones de posición
lateral.
Camas fluidificadas o de
suspensión.
Camas bariáticas.
22è Curs de Formació Mèdica Continuada
en Gerontología Clínica I Cures Pal·liatives.
2010-2011
De celdas
2- SEMP: Colchonetas
De tubos
22è Curs de Formació Mèdica Continuada
en Gerontología Clínica I Cures Pal·liatives.
2010-2011
UPP
2- SEMP: colchones
22è Curs de Formació Mèdica Continuada
en Gerontología Clínica I Cures Pal·liatives.
2010-2011
3- SEMP: Recomendaciones
Cubrecolchones
DEBAJO !!! NO ENCIMA!!
Cabecera
Células alternantes
22è Curs de Formació Mèdica Continuada
en Gerontología Clínica I Cures Pal·liatives.
2010-2011
2- SEMP: cojín
22è Curs de Formació Mèdica Continuada
en Gerontología Clínica I Cures Pal·liatives.
2010-2011
3- CAMBIOS POSTURALES
Movilizar a la persona, evitando fricción y
movimientos de cizalla
Elevar la cabecera de la cama lo mínimo posible y
durante el mínimo tiempo
En posiciones de decúbito lateral: no sobrepasar los
30º de inclinación
•Max:
30º
22è Curs de Formació Mèdica Continuada
en Gerontología Clínica I Cures Pal·liatives.
2010-2011
4- PROTECCIÓN LOCAL ANTE
LA PRESIÓN
Apósitos reductores de la presión:
•Que permitan visualizar la zona diariamente
•Compatibles con la utilización de ácidos
grasos hiperoxigenados
22è Curs de Formació Mèdica Continuada
en Gerontología Clínica I Cures Pal·liatives.
2010-2011
4- PROTECCIÓN LOCAL ANTE
LA PRESIÓN
¿ PREVENCION.. ?
¡¡¡ NEGLIGENCIA !!!
22è Curs de Formació Mèdica Continuada
en Gerontología Clínica I Cures Pal·liatives.
2010-2011
4- PROTECCIÓN LOCAL ANTE
LA PRESIÓN
ÁCIDOS GRASOS HIPEROXIGENADOS (AGHO)
Mejoran la tonicidad cutánea
Mejoran la microcirculación
Evitan la deshidratación de la piel
Aplicar 2-3 veces/día
No utilizar sobre piel lesionada
No masaje
22è Curs de Formació Mèdica Continuada
en Gerontología Clínica I Cures Pal·liatives.
2010-2011
Seleccióón apó
Selecci
apósito
AGHO
Presentaciones en solución:
Corpitol®, Linovera®, Mepentol®, Salvaskin
oil®.
Presentaciones en emulsión:
Corpitol emulsión®, Linovera emulsión®,
Mepentol leche®, Salvaskin milk®.
22è Curs de Formació Mèdica Continuada
en Gerontología Clínica I Cures Pal·liatives.
2010-2011
ALIVIO DE LA CAUSA: U. VENOSAS
Favorecer el retorno venoso:
• Fármacos
• Sistemas de compresión: el 80% de las úlceras
venosas: no compresión: tto inadecuado
• Técnicas quirúrgicas
22è Curs de Formació Mèdica Continuada
en Gerontología Clínica I Cures Pal·liatives.
2010-2011
SISTEMAS DE COMPRESIÓN
Sistema de vendaje multicapas
Presión: 40mmHg
Permite alcanzar el 80% de tasa de
cicatrización en 12 semanas de tto
22è Curs de Formació Mèdica Continuada
en Gerontología Clínica I Cures Pal·liatives.
2010-2011
SISTEMAS DE COMPRESIÓN
22è Curs de Formació Mèdica Continuada
en Gerontología Clínica I Cures Pal·liatives.
2010-2011
Valoración
Cuidados
generales
Control o alivio
de la CAUSA
Cuidados de
la lesión
22è Curs de Formació Mèdica Continuada
en Gerontología Clínica I Cures Pal·liatives.
2010-2011
CUIDADOS GENERALES
1. Cuidados de la piel y prevención de
nuevas lesiones
2. Tratamiento de procesos patológicos
incidentes
3. Soporte nutricional
4. Soporte emocional
5. Tratamiento del dolor
6. Cuidados de la piel perilesional
22è Curs de Formació Mèdica Continuada
en Gerontología Clínica I Cures Pal·liatives.
2010-2011
1- CUIDADOS DE LA PIEL Y
PREVENCIÓN
UPP:
Masaje selectivo: prominencias óseas
Vigilar puntos de apoyo y cicatrices
Tratar procesos que originen humedad
Exceso de exudado: productos barrera
22è Curs de Formació Mèdica Continuada
en Gerontología Clínica I Cures Pal·liatives.
2010-2011
2- PROCESOS PATOLÓGICOS
INCIDENTES
Tratar los procesos incidentes:
• Alteraciones Respiratorias,
circulatorias, metabólicas, ….
Regular fármacos
22è Curs de Formació Mèdica Continuada
en Gerontología Clínica I Cures Pal·liatives.
2010-2011
3- SOPORTE NUTRICIONAL
•Un buen soporte nutricional favorece la
cicatrización y evita la aparición de úlceras
•Una situación nutricional deficiente
produce un retraso o imposibilidad de la
cicatrización total
•Las necesidades nutricionales de las
personas con UPP están aumentadas,
debido a las necesidades inherentes al
proceso de cicatrización
22è Curs de Formació Mèdica Continuada
en Gerontología Clínica I Cures Pal·liatives.
2010-2011
La dieta tipo para un paciente con UPP o en riesgo de
padecerlas, garantizará como mínimo:
Pacientes con alto riesgo
o con UPP I-II
Pacientes con
UPP III-IV
Calorías
Restar 5-10 Kcal/Kg/día.
en caso de obesidad.
30-35 Kcal/Kg /día.
35-40 Kcal/Kg/día.
Proteínas
Ajustar en caso de
obesidad.
1.25-1.5 gr/Kg /día.
Máximo: 2 gr/Kg /día.
1.5-2 gr/Kg/día.
Nutrientes
Aporte hídrico
30cc. Agua/Kg/día.
Cantidad mínima diaria, salvo contraindicación: 2000cc.
Minerales
Zinc, Hierro, Cobre, Selenio y Manganeso.
Vitaminas
A, complejo B y C.
Aminoácidos
Glutamina, Arginina, Cisteina.
22è Curs de Formació Mèdica Continuada
en Gerontología Clínica I Cures Pal·liatives.
2010-2011
3- SOPORTE NUTRICIONAL
•Aporte hídrico
•Suplementos
nutricionales
22è Curs de Formació Mèdica Continuada
en Gerontología Clínica I Cures Pal·liatives.
2010-2011
4- SOPORTE EMOCIONAL
Evitar el deterioro del autocuidado
Implicar al paciente y a la familia en el
cuidado
Educación sanitaria: conocer los
factores de riesgo y enseñar a
identificar los signos de alarma
Entorno cuidador
22è Curs de Formació Mèdica Continuada
en Gerontología Clínica I Cures Pal·liatives.
2010-2011
5- TRATAMIENTO DEL DOLOR
Reducir la ansiedad en el momento de:
•Retirada del apósito
•Desbridamiento
•Limpieza
Tratamiento farmacológico:
permanente o antes de realizar las
curas.
22è Curs de Formació Mèdica Continuada
en Gerontología Clínica I Cures Pal·liatives.
2010-2011
6- CUIDADOS DE LA PIEL
PERILESIONAL
Utilizar emulsiones cutáneas hidratantes
Evitar el uso continuado de cremas
corticoides
Eliminar costras
Tratamiento del prúrito
Utilizar productos barrera
22è Curs de Formació Mèdica Continuada
en Gerontología Clínica I Cures Pal·liatives.
2010-2011
Valoración
Cuidados
generales
Control o alivio
de la CAUSA
Cuidados de
la lesión
22è Curs de Formació Mèdica Continuada
en Gerontología Clínica I Cures Pal·liatives.
2010-2011
CONCEPTOS
Se trata de situar al organismo en las mejores
condiciones posibles para que se produzca
el p de cicatrizacion
•
•
•
Cura en ambiente húmedo: CAH
Preparación del Lecho de la Herida
para la cicatrización: PLH
Acrónimo TIME
Elección producto
22è Curs de Formació Mèdica Continuada
en Gerontología Clínica I Cures Pal·liatives.
2010-2011
APÓSITO IDEAL I
•
Biocompatible
•
Proteger heridas de agresiones
externas (físicas, químicas, …)
•
Mantener lecho herida húmeda y piel
circundante seca
•
Eliminar y controlar exudados y tejido
necrótico mediante su absorción
22è Curs de Formació Mèdica Continuada
en Gerontología Clínica I Cures Pal·liatives.
2010-2011
APÓSITO IDEAL
II
•
Dejar mínimos residuos en la lesión
•
Adaptable a localizaciones difíciles
•
Ser de fácil aplicación y retirada
LOS APOSITOS DE GASA
NO CUMPLEN CON LA
MAYORIA DE REQUISITOS
22è Curs de Formació Mèdica Continuada
en Gerontología Clínica I Cures Pal·liatives.
2010-2011
CONCEPTOS
MANTENIMIENTO
CAH
CONSTANTE DE Tª y
HUMEDAD FISIOLOGICA
22è Curs de Formació Mèdica Continuada
en Gerontología Clínica I Cures Pal·liatives.
2010-2011
Microclima
Parámetros de “Cura en ambiente
húmedo”
Temperatura fisiológica
35-38 ºC
Aumenta la mitosis celular
MITOSIS
>
MITOSIS
<
Tª FISIOLOGICA
22è Curs de Formació Mèdica Continuada
en Gerontología Clínica I Cures Pal·liatives.
2010-2011
CONCEPTOS
CAH versus Cura Tradicional:
Mayor calidad de vida: compatible con ABVD, menor
dolor
Estudios coste/efectividad:
• Mayor espaciamiento entre curas
• Reducción tiempo cicatrización
• Tiempos de cicatrización/coste: 1cm2 superficie
úlcera*:
–
–
Cura tradicional: 12,18 días/ 108, 07€
CAH: 7,12 días/ 26,72€
*Capillas y col. Comparación de la efectividad y del coste de la cura en ambiente húmedo frente
a la cura tradicional. Rev Enf 2000; 23 (1): 17-24
22è Curs de Formació Mèdica Continuada
en Gerontología Clínica I Cures Pal·liatives.
2010-2011
Preparación del Lecho de la Herida
PLH
Prof. Vincent Falanga,
MD, FACP
•“La herida debe ser preparada desde su
mismo tejido base , con un ambiente que
asegure que el proceso de cicatrización se
desarrolle en un periodo de tiempo
adecuado”
Dr. R. Gary Sibbald, MD,
FRCPC
El desbridamiento, un adecuado equilibrio
en el balance bacteriano y un medio
ambiente húmedo que favorezca, deben
ser optimizados de manera conjunta como
partes integrales en la preparación del
lecho de la herida “
22è Curs de Formació Mèdica Continuada
en Gerontología Clínica I Cures Pal·liatives.
2010-2011
PREPARACIÓN
DEL LECHO DE
LA HERIDA
T
Tejido no
viable o
deficiente
I
M
Infección o
inflamación
Desequilibri
o en la
humedad
E
Bordes
(márgenes)
epidérmicos
que no
avanzan
Manejo de la causa de la herida crónica
22è Curs de Formació Mèdica Continuada
en Gerontología Clínica I Cures Pal·liatives.
2010-2011
CUIDADOS DE LA LESIÓN
PROCESO ELECCIÓN PRODUCTO
22è Curs de Formació Mèdica Continuada
en Gerontología Clínica I Cures Pal·liatives.
2010-2011
EXCEPCIONES CAH
INDICACIONES DE CURA SECA
Úlceras no cicatrizables:
–Insuficiencia arterial: Gangrena seca
Gangrena húmeda por infección anaerobia
–Heridas tumorales
•Upp en talón con epidermis continua sin
fluctuación
22è Curs de Formació Mèdica Continuada
en Gerontología Clínica I Cures Pal·liatives.
2010-2011
CUIDADOS DE LA LESIÓN
LIMPIEZA
•
•
•
•
COMO NORMA: SUERO SALINO FISIOLÓGICO **
USAR MÍNIMA FUERZA MECÁNICA EN SU SECADO
Tª
PRESIÓN DE LAVADO EFECTIVO SIN CAPACIDAD
DE PRODUCIR TRAUMATISMOS
22è Curs de Formació Mèdica Continuada
en Gerontología Clínica I Cures Pal·liatives.
2010-2011
¿CUÁNDO UTILIZAR
ANTISÉPTICOS EN ÚLCERAS?
1. Heridas con tejido desvitalizado que
van a ser sometidas a
desbridamiento cortante
2. Heridas con infección por
microorganismos multirresistentes
3. En piel perilesional previo a técnicas
invasivas
22è Curs de Formació Mèdica Continuada
en Gerontología Clínica I Cures Pal·liatives.
2010-2011
CUIDADOS DE LA LESIÓN
PROCESO ELECCIÓN PRODUCTO
OBJETIVO
Elegir el tratamiento adecuado en función
de las distintas fases de la cicatrización
1. Productos existentes
2. Fases del proceso de cicatrización
3. Productos indicados en cada fase
22è Curs de Formació Mèdica Continuada
en Gerontología Clínica I Cures Pal·liatives.
2010-2011
PRODUCTOS DE CAH
Ápositos de Ácido
Hialurónico
Alginatos
Películas (Film)
Cadexómero Iodado
Moduladores proteasas
Carbón activado
No adherentes
Hidrocoloides
Hidrogeles
Carga iónica
Colágeno
De plata
Productos barrera
Compuestos o combinados Salinos
Espumas (Foams)
De silicona
Otros
22è Curs de Formació Mèdica Continuada
en Gerontología Clínica I Cures Pal·liatives.
2010-2011
PRODUCTOS DE CAH
Hidrocoloides
Hidrogeles
Alginatos
Espumas o foams
De plata
Colágeno
Otros: Carbón activado, Compuestos o combinados,
antiadherentes
22è Curs de Formació Mèdica Continuada
en Gerontología Clínica I Cures Pal·liatives.
2010-2011
HIDROCOLOIDES
Seleccióón apó
Selecci
apósito
Formados por carbosi-metil-celulosa sódica (CMC) +
otros HCL, +sust.+ lámina de poliuretano ext.
Junto al exudado forman un gel: condiciones de CAH
En estadíos I, II Y III. No en estadío IV e infectadas
Pueden desprender olor. Dejan residuos en la lesión:
difícil retirada
22è Curs de Formació Mèdica Continuada
en Gerontología Clínica I Cures Pal·liatives.
2010-2011
Seleccióón apó
Selecci
apósito
HIDROFIBRA DE HIDROCOLOIDE
• AQUACEL en cinta y en placa (Convatec)
VENTAJAS:
No deja residuos en la lesión
Fácil retirada
No daña piel perilesional
Combinable con otros productos
Capacidad de absorción
22è Curs de Formació Mèdica Continuada
en Gerontología Clínica I Cures Pal·liatives.
2010-2011
Seleccióón apó
Selecci
apósito
HIDROGELES
Rehidratan la superficie lesionada
Cualquier fase del proceso de cicatrización
Precisan de un dispositivo de sujeción
PRESENTACIÓN: placa, malla, estructura amorfa-gel
22è Curs de Formació Mèdica Continuada
en Gerontología Clínica I Cures Pal·liatives.
2010-2011
ALGINATOS
Seleccióón apó
Selecci
apósito
Absorben exudado. Forman gel hidrófilo
Indicación: úlceras de moderado-alto exudado.
Estadíos III y IV. Necrosis húmedas, úlceras
cavitadas y/o infectadas
Propiedades de hemostasia
No en necrosis secas, ni úlc. No exudativas
PRESENTACIÓN: placa y cinta
22è Curs de Formació Mèdica Continuada
en Gerontología Clínica I Cures Pal·liatives.
2010-2011
Espuma – Foam
Seleccióón apó
Selecci
apósito
(Hidrocelulares, Hidropoliméricos)
Derivados del poliuretano + estructura hidrofílica
Gran capacidad de absorción
No se descomponen con el exudado
Protección piel perilesional
Útiles en todo el proceso de cicatrización: CAH, D.
Autolítico
22è Curs de Formació Mèdica Continuada
en Gerontología Clínica I Cures Pal·liatives.
2010-2011
Espuma – Foam
Seleccióón apó
Selecci
apósito
(Hidrocelulares, Hidropoliméricos)
Combinable con otros productos
Algunos tienen la capacidad de reducir la presión
Presentaciones adhesivas y no y para Ú. Cavitadas
Cambio: cuando el exudado llegue a un cm. del borde
del apósito
22è Curs de Formació Mèdica Continuada
en Gerontología Clínica I Cures Pal·liatives.
2010-2011
DE PLATA
Seleccióón apó
Selecci
apósito
• Actisorb Plus 25®: plata en malla de carbón activado.
• Allevyn Ag®: foam de poliuretano + sulfadiacina argéntica
• Algisite Ag®: Alginato cálcico + plata iónica
• Aquacel Ag ®: hidrofílico de hidrofibra de hidrocoloide que
contiene plata iónica.
• Acticoat®/ Argencoat®: contiene plata nanocristalina.
• Askina Calgitrol Ag®: de 2 capas: poliuretano reticulado +
matriz de alginato con plata iónica
• Atrauman Ag®: trama de poliamida impregnada con
ácidos grasos y plata metálica.
• Biatain Plata®: foam de poliuretano con plata iónica
hidroactiva
22è Curs de Formació Mèdica Continuada
en Gerontología Clínica I Cures Pal·liatives.
2010-2011
DE PLATA
Seleccióón apó
Selecci
apósito
• Cellosorb plata®: Espuma + plata metálica
• Melgisorb Ag®: Alginato con carboximetilcelulosa +
plata iónica
• Mepilex Ag®: foam de poliuretano con silicona + plata y
carbón activo
• Release Ag®: hidroalginato con plata metálica
• Suprasorb A + Ag®: Alginato cálcico + plata
• Urgotull Sulfadiazina Argéntica®: de malla de
hidrocoloide con sulfadizaina argéntica.
• Vliwaktiv®: Tejido de carbón activado impregnado con
sal de plata
22è Curs de Formació Mèdica Continuada
en Gerontología Clínica I Cures Pal·liatives.
2010-2011
DE COLÁGENO
•Aportan colágeno al lecho
•INDICACIONES:
Úlceras limpias en fase de
granulación
Catrix®
•CONTRAINDICACIÓN:
•Úlceras infectadas o con
tejido necrótico
22è Curs de Formació Mèdica Continuada
en Gerontología Clínica I Cures Pal·liatives.
2010-2011
Seleccióón apó
Selecci
apósito
OTROS
Seleccióón apó
Selecci
apósito
• Mepitel®: Tul no adherente;
• Algunas espumas como el Mepilex® y el Allevyn
Gentle Border® tienen un adhesivo de silicona.
• De Carbón activado. OLOR. Paliativos
22è Curs de Formació Mèdica Continuada
en Gerontología Clínica I Cures Pal·liatives.
2010-2011
PROCESO DE CICATRIZACIÓN: UPP
ELECCIÓN DEL PRODUCTO
FASE CATABOLICA O EXUDATIVA
FASE DE
PROLIFERACIÓN
FASE DE
MADURACIÓN
22è Curs de Formació Mèdica Continuada
en Gerontología Clínica I Cures Pal·liatives.
2010-2011
FASE DE
EPITELIZACIÓN
Catabólica
Proliferativa
Exudativa
Exudativa
++
no exudativa
++
+++
++
no exudativa
+++
+++
++
+
+
++
+++
+++
++
+
Epiteliz Madurac
ación ión
+
+
++
++
+
+++
++
++
++
+++ alta eficacia / ++ muy eficaz / + eficaz
22è Curs de Formació Mèdica Continuada
en Gerontología Clínica I Cures Pal·liatives.
2010-2011
+
1. Fase catabólica o
exudativa
Desbridamiento
Productos-fases
Limpieza herida
Cortante
Desbridamiento
Enzimático
Autolítico
DERTRASE
Mixto
22è Curs de Formació Mèdica Continuada
en Gerontología Clínica I Cures Pal·liatives.
2010-2011
Fagocitosis
Productos-fases
2. Fase proliferativa
Revascularización
• Hidrocelulares
• Alginatos, si exudado
• Hidrogel + hidrocelular
Granulación
• Hidrocoloides
• Hidrogeles
22è Curs de Formació Mèdica Continuada
en Gerontología Clínica I Cures Pal·liatives.
2010-2011
Relación entre las bacterias y el
huésped
Infecció
Infecci
ón
carga
bacteriana
Equilibrio
bacteriano
Desequilibrio
bacteriano
Colonizació
Colonizaci
ón
Contaminació
Contaminaci
ón
Sibbald et al OWM OCT 2001
Sibbald RSM supp 2001
Infección = inoculación (número organísmos) x virulencia
Resistencia del huesped
22è Curs de Formació Mèdica Continuada
en Gerontología Clínica I Cures Pal·liatives.
2010-2011
CRITERIOS DE INFECCIÓN
SIGNOS CLÍNICOS ADICCIONALES
Exudado seroso con inflamación concurrente
Enlentecimiento de la cicatrización
Decoloración del tejido de granulación
Fragilidad del tejido de granulación
Cavitaciones en la base de la herida
Mal olor
Rotura del tejido cicatrizado
Fuente: Torra JE y col. Ab ordaje de la carga b acteriana y de la infección en las heridas crónicas.
En: Soldevilla, J.J., Torra i Bou, JE. Atención integral de las heridas crónicas. 1ªEd. Madrid.
SPA 2004; 121-158.
22è Curs de Formació Mèdica Continuada
en Gerontología Clínica I Cures Pal·liatives.
2010-2011
BIOFILM
BIOPELICULA
22è Curs de Formació Mèdica Continuada
en Gerontología Clínica I Cures Pal·liatives.
2010-2011
¿Utilización de antibióticos ?
•
•
•
•
SISTÉMICOS: Controversias
Periodos limitados
LOCALES: controversias
– Resistencias, sensibilización, reacciones cruzadas
con AB sistémicos,
– Dosis: dificultad absorción, pautas no terapéuticas:
curas c/24h?
SOLUCIONES LIMPIADORAS: Prontosan®
Recomendaciones GPC: Productos plata:
– Amplio espectro, no E. secundarios, no interfiere
AB, no resistencias
22è Curs de Formació Mèdica Continuada
en Gerontología Clínica I Cures Pal·liatives.
2010-2011
Plata nanocristalina y
la cicatrización
-Un exceso de metaloproteasas
(MMP) en el lecho lesional
incrementan los niveles de
exudado e impiden una corrceta
cicatrización
-La plata nanocristalina disminuye
el efecto de las MMP
22è Curs de Formació Mèdica Continuada
en Gerontología Clínica I Cures Pal·liatives.
2010-2011
Productos-fases
2. Fase proliferativa
Revascularización
• Hidrocelulares
• Alginatos, si exudado
• Hidrogel + hidrocelular
Granulación
• Hidrocoloides
• Hidrogeles
22è Curs de Formació Mèdica Continuada
en Gerontología Clínica I Cures Pal·liatives.
2010-2011
Productos-fases
3. Fase de epitelización
• Hidrocelulares
Contracción
• Hidrocoloides
• Hidrogeles
Epitelización
• Colágeno
22è Curs de Formació Mèdica Continuada
en Gerontología Clínica I Cures Pal·liatives.
2010-2011
Productos-fases
4. Fase de maduración
Protección
• Hidrocelulares
• Hidrocoloides
• Film de poliuretano
22è Curs de Formació Mèdica Continuada
en Gerontología Clínica I Cures Pal·liatives.
2010-2011
[email protected]
22è Curs de Formació Mèdica Continuada
en Gerontología Clínica I Cures Pal·liatives.
2010-2011